Günümüzde tüm dünyada bel-omur (bel, sırt, boyun) ağrı insidansı çok yüksek boyutlara ulaşmıştır. Öyle ki, yetişkinlerin %84’ü, yaşamları sırasında en az bir kez bel-omur ağrısı sorunu yaşamaktadır.
Omur ağrıları, medikal tedavi masraflarını da içeren yüksek sosyoekonomik harcamalara, işlev kaybına ve uzun süreli sonuçları olarak günlük aktiviteleri yapmakta zorluk çekme durumlarına yol açmaktadır. Bununla birlikte, bu ağrıların sosyoekonomik harcamalarının kalp hastalıkları, kanser veya diyabet için olan harcamaları geçtiği kaydedilmiştir. Amerikan Spor Hekimliği Koleji, yayınladığı son rehberde bel ağrıları olan kişiler için ayrı bir bölüm oluşturmuştur.
Omur ağrılarının kaynağı sıklıkla tam olarak aydınlatılamamaktadır ve genellikle bulgular ile semptomlar birbiri ile örtüşmemektedir. Omur ağrılarında faset eklem osteoartriti, omurlararası disk boşluğunun incelmesi, spondiloz ve spondilotizis yaygın görülen durumlardır.
Omur ağrılarının kontrolü zordur ve girişimler çoğunlukla sınırlı etkiye sahiptir. Koruyucu önlemler (özellikle egzersiz) omur ağrılarının kontrolünde çok kritik öneme sahiptir. Egzersiz aracılığı ile ağrının ve nöromüsküler (kas-sinir) fonksiyonun erken kontrolü, omur ağrılarının yönetiminde son derece önemlidir.
Omur ağrıları ayrıca, biyolojik ve psikolojik çıktıları olan bir durumdur. Özellikle sosyal faktörler ağrıların daha şiddetli algılanmasına neden olabilmektedir. Ayrıca kişilerde katastrofik ağrılar hissetme, ağrı korkusu, kaygı, depresyon ve stres meydana getirebilmektedir.
Popülasyon içinde teşhisi çok sayıda çeşitlilik gösteren omur ağrıları için egzersizin, bireyselleştirildiği zaman en etkili yöntem olacağı ifade edilmektedir. Bu yaklaşım, yapılacak egzersizin hastaya göre kişiselleştirilmesini (antrenman yükünün kişiye göre modifikasyonu, nosiseptif ağrıları azaltıcı yüklenmeler vd.) gerektirmektedir.
Omur Ağrılarının Kontrolü İçin Egzersiz
Egzersiz, omur ağrıları olan kişiler için en sık tavsiye edilen yöntemlerden birisidir. Çok sayıda araştırma, egzersizin ağrıyı azalttığını ve fonksiyon kapasitesini geliştirdiğini göstermektedir. Bu bulgular ulusal ve uluslararası rehberlere de yansımıştır ve rehberler kronik omur ağrıları için egzersizi önermektedir.
Egzersizin motor kontrolü, kuvveti, dayanıklılığı, esnekliği, hareket genişliğini geliştirdiği ve bunların yanında genel fitness seviyesini yükselterek depresyonu hafiflettiği bilinmektedir. Omur ağrısı çeken kişilerde kuvvet ve motor kontrol antrenmanlarının, ağrı ve fonksiyon kaybında önemli derecede iyileşmeler sağladığı görülmektedir. Ayrıca düzenli egzersizin omur ağrılarına olan olumlu etkilerinin uzun süreli etkiler olduğu belirtilmektedir.
43 farklı araştırma sonucunun derlendiği bir meta analiz raporu, egzersizin omur ağrılarını azaltma yönünde çok önemli katkılarda bulunduğunu göstermiştir. Detaylı yapılan incelemeler, 6 haftalık egzersiz programı ile boyun ağrısında %47 azalma olduğunu göstermiştir.
Bel-Omur Ağrıları Yönetiminde Hedeflenmiş Egzersiz Girişimleri
Düşük yoğunluklu (hassasiyet ve kontrol odaklı) ve yüksek yoğunluklu (kuvvet ve dayanıklılık odaklı) egzersizler gibi çeşitli egzersizlerin bel ve omur ağrılarını azaltıcı etkisi çok önemli boyutta olsa da, eğer doğru hastaya doğru yaklaşım uygulanırsa verim çok daha yüksek seviyede olmaktadır.
İlk aşama, hastaya hangi egzersiz programının uygun olduğunu belirlemektir. Örnek olarak kademeli egzersiz yaklaşımlarının, ağrı korkuları olan, sakınan ve kondisyon kaybı bulunan bireyler için uygun olacağı ifade edilmektedir. Bir diğer yaklaşım, ağrısı devam eden ve ağrıya çevre bölgelerin de katıldığı bireylerde, egzersiz ile doku üzerine yapılacak yüklenmeler için motor kontrol üzerinde dikkatli modifikasyonlar yapılmasını uygun görmektedir. Araştırmalar motor kontrol yaklaşımın etkisinin çok yüksek olduğunu göstermektedir.
Motor kontrol yaklaşımının faydalı olduğundan bahsederken, kişinin semptomları ile ilişkili bireysel durumlarını hedef almak çok önemlidir. Bu da uygulanan egzersiz yaklaşımı ile gelişecek nöromüsküler/fonksiyonel değişimleri göz önünde tutmayı gerektirmektedir.
Omur Ağrısı Olanlar İçin Fiziksel Aktivitenin Önemi
Ağrı nedeniyle kaçınma davranışları kişilerde fiziksel aktivitenin azalmasına yol açabilmektedir. Bu durum da kardiyovasküler fitness azalmalarına neden olmaktadır.
Bel ağrısı yaşayan kişilerde sıklıkla vücut kaslarında zayıflıklar, düşük dayanıklılık seviyeleri ve nöromüsküler dengesizlikler ortaya çıkmaktadır.
Belirtilen sebepler, inaktivitenin getireceği zararlar (kadriyovasküler risk faktörleri, diyabet, obezite vd.) ve egzersizin ağrı azaltıcı faydaları, bel-omur ağrısı olan kişiler için egzersizin önemini ortaya koymaktadır.
Kaynaklar:
1 - Falla, D., & Hodges, P. W. (2017). Individualized exercise interventions for spinal pain. Exercise and sport sciences reviews, 45(2), 105-115.
2 - ACSM’s Guidelines for Exercise Testing and Prescription, 10. Baskı, s.184-187.
Comments