Diyabet Nedir?
Şeker hastalığı olarak da bilinen diyabet, kan glikoz düzeyinin yükselmesiyle karakterize olan metabolik bir hastalıktır. Kan glikoz seviyesini düşürmeye yarayan insülinin salgılanmasının bozulması ya da kullanımının bozulması sonucu ortaya çıkmaktadır. Yüksek kan glikoz düzeyinin uzun süre devam etmesi, nöropati olarak tanımlanan mikrovasküler ve makrovasküler hastalık riskleri oluşturmaktadır. ABD’de yapılan araştırmalar, nüfusun %9.3’ünün (29 milyon kişi) diyabet hastası olduğunu göstermektedir.
Diyabet Türleri
Diyabet hastalığının 4 türü bulunmaktadır: Tip 1 Diyabet, Tip 2 Diyabet, Gebelik Diyabeti ve farklı kaynaklı diyabetler (genetik bozukluklar veya ilaç nedenli).
Tip 1 diyabet, bazılarının nedeni belirsiz olsa da (idiyopatik), genellikle pankreasta insülin üreten beta hücrelerinin otoimmün parçalanması sonucu görülmektedir. Tip 2 diyabet, insülin dirençli iskelet kasları, yağ dokusu ve karaciğer ile insülin salgılanma sorununun kombinasyonu sonucu görülmektedir. Tip 2 diyabetin yaygın bir özelliği, üst vücuda yayılmış yüksek vücut yağ kütlesidir.
Abdominal obezite ve insülin direnci prediyabet geliştirebilmektedir. Prediyabet; diyetle alınan karbonhidratlar sonucunda yükselmiş kan glikoz seviyesi (bozulmuş glikoz toleransı) ve kan glikoz düzeyinin açken yükselmesi (gizli şeker, bozulmuş açlık glikozu) ile karakterizedir. Prediyabetli kişilerin diyabet hastalığına yakalanma riskleri çok yüksektir.
Düzenli Fiziksel Aktivitenin Diyabete Faydaları
Fiziksel aktivite, tüm diyabet türlerinde hastalığın kontrolü açısından çok kritik bir araçtır. Diyabetle ilişkili sağlık komplikasyonlarının önlenmesinde, insülin direncinde ve tip 2 diyabette son derece faydalıdır.
Düzenli egzersiz yapan tip 2 diyabetli hastalarda glikoz toleransı artmakta, insülin duyarlılığı gelişmekte ve HbA1C (şeker bağlamış hemoglobin) seviyesi düşmektedir. Ayrıca tip 1, tip 2 ve prediyabetli bireylerde düzenli egzersiz kardiyovasküler hastalık risk faktörlerini azaltmakta ve bireyde kendini iyi hissetme hali oluşturmaktadır. Düzenli egzersizin bir diğer önemli faydası ise, diyabete dönüşmesi riski çok yüksek olan prediyabetin tip2 diyabete dönüşmesini önleyebileceğidir.
Diyabetli hastalarda, haftalık 150 dakika orta yoğunlukta egzersizin, morbidite* ve mortalite** oranlarını düşürmektedir. Uzun süre inaktif (sedanter) geçirilen zamanın sağlığa yüksek oranda zararlı etkileri olduğu ve tip 2 diyabet ve mortalitelerle sonuçlanabileceği gösterilmiştir.
Tüm bu nedenler ele alındığında, diyabetli ve prediyabetli tüm bireylerin, sağlıklarını ve yaşam sürelerini arttırmak için düzenli fiziksel aktiviteye başlamaları ve günlük fiziksel hareketliliklerini arttırmaları gerekmektedir.
Diyabetli Hastaların Yapmaları Gereken Minimum Egzersiz Miktarları
1- Aerobik: Haftada 3-7 gün, toplamda 150 dk orta şiddette (%40-59) ya da 75 dk yüksek şiddette (%60-89) aerobik egzersizler (yürüyüş, bisiklet, yüzme vb.)
2- Kuvvet: Haftanın 2 günü (minimum 2 gün, 3 gün önerilir, birbirini takip etmeyen günlerde) kuvvet antrenmanları (direnç aletleri veya vücut ağırlığı ile)
3- Esneklik: Haftada 2-3 gün, statik ya da dinamik açma germe egzersizleri
*Morbidite: Belirli bir nüfusta belirli bir zaman dilimi içerisinde hastalığa tutulanların sayısının sağlıklı kalmış nüfusa oranıdır.
**Mortalite: Bir hastalıktan veya genel olarak ölüm oranıdır.
Kaynak:
ACSM’s Guidelines for Exercise Testing and Prescription, 10. baskı, s.268-271.
Комментарии