Egzersizin iştah üzerine etkileri uzun zamandır yoğun şekilde tartışılmaktadır. Bu alana olan ilgi yüzyılın başından beri, 1999 yılında iştah-uyarıcı hormon grelinin (açlık hormonu) keşfinden bu yana, artmaktadır. Bu alanın, egzersizin sağlıklı bir kiloyu sürdürme üzerindeki rolüne ve fazla kilolu kişilerle kilo vermek isteyenler için kilo kaybını tetiklemede bariz etkileri bulunmaktadır. Ne yazık ki, egzersizin iştahı nasıl etkilediği konusunda yaygın yanlış anlaşılmalar mevcuttur. Bu yanlış anlaşılmalardan birisi, egzersizin iştahı ve besin alımını arttırması, böylelikle de kilo verme girişimlerini zayıflatmasıdır. Bu görüş genellikle popüler basın tarafından yayılmaktadır (örnek olarak, TIME, 9 Ağustos 2009, "Egzersiz yapmak sizi neden zayıflatmayacak?").
Egzersizin iştahı arttırdığına yönelik bu yaygın görüşe zıt olarak birçok araştırma, şiddetli egzersizin iştahı geçici olarak bastırdığını gösteriyor. Ardından iştah geri gelecektir, ancak bu genellikle egzersiz sırasında harcanan enerjiyi tam olarak telafi etmeye yeterli değildir. Bununla birlikte, bu düşünceye ilişkin yayınlanmış araştırmaların çoğu erkeklerde gerçekleştirilmiştir ve mevcut bir belirsizlik alanı, erkeklerin ve kadınların, egzersize verilen iştah yanıtlarının farklılık gösterip göstermediğidir. Amerikan Spor Hekimliği Kolejinin (ACSM) 2009 yılında yayınlamış olduğu durum raporunda egzersize verilen kilo kaybı yanıtında cinsiyet farkı olduğunu ve bu konuyu açığa kavuşturmak için daha fazla araştırma yapılması gerektiğini vurgulamaktadır.
Stensel ve ekibi 2016 yılı Mart ayında, Medicine and Science in Sports and Exercise (MSSE) dergisinde iki çalışma yayınladı. Bu çalışmalardan birisi, egzersiz veya diyet aracılığıyla oluşan enerji açığına verilen iştah cevaplarını incelemiştir. Araştırmanın sonuçları, gıda alımı azaldığında iştah algılarının sağlam bir şekilde arttığını - Enerji harcaması egzersizle arttırıldığında değil! - göstermiştir. Stensel, iştah algısı ile uyumlu şekilde, yemek kısıtlaması deneyindeki grelin miktarının, egzersiz deneyi sırasındakinden daha fazla olduğunu göstermiştir. Üstelik aynı çalışmada, iştah baskılayıcı bir hormon olan peptid YY miktarının egzersiz deneyi boyunca yüksek seviyede kalırken, yemek kısıtlama deneylerinde düşük seviyelerde olduğu kaydedilmiştir. Birlikte ele alındığında bu hormonal yanıtlar, yemek kısıtlaması ile enerji açığı oluştuğunda yemek alımının, egzersizle oluştuğunda yemek alımından daha fazla olacağını göstermektedir. Bu durum, deney günlerinin sonunda katılımcıların açık büfedeki tüketimlerinin gözlemlenmesi ile de desteklenmiştir. Bu bulgular aynı grubun erkeklerle yaptıkları daha önceki çalışmalar ile de uyum göstermiştir.
Bu çalışmaların ikincisinde ekip direkt olarak erkekler ile kadınların egzersize verdiği iştah algıları, iştah hormonları ve yemek alımlarını karşılaştırmıştır. Yanıtlarda cinsiyet farkı bulunmadığı belirtilmektedir. İştah algıları ve grelin miktarları bir saatlik koşu sırasında azalmış ve egzersize ara verilmesinden kısa bir süre sonra normal miktarlarına geri dönmüştür. Sonrasındaki bir açık büfe öğünde yemek alımı ile, hem erkeklerde hem de kadınlarda, dinlenme ve egzersiz denemeleri arasında bir farklılık bulunmadığı, yani egzersizin gıda alımını arttırmadığı! gösterilmiştir.
Stensel ve ekibinin deneyleri, enerji açığına yanıt olarak iştah, iştah hormonu ya da besin alımı cevaplarının erkek ve kadınlar arasında farklılık göstermediğini belirtmektedir. Bu sonuç, kadınlarda egzersiz ve iştah arasındaki ilişkiye yeni bir bakış açısı sağlamakta ve her iki cinsiyet için de kilo yönetiminde egzersizin rolünü desteklemektedir. Bu aynı zamanda, Şubat 2013 yılında MSSE dergisinde başka araştırmacılar tarafından yayınlanan bulguları da tasdik etmektedir. Bu durum, egzersizin hem kadınlarda hem de erkeklerde kilo vermeye yönelik başarılı bir yaklaşım olduğunu göstermektedir.
Kaynaklar
1. Amerikan Spor Hekimliği Koleji
2. Alajmi, Nawal, et al. "Appetite and energy intake responses to acute energy deficits in females versus males." Medicine and science in sports and exercise 48.3 (2016): 412.
(Photo: Designed by schantalao / Freepik)
Comments