Tezler

Uzay araştırmaları teknolojilerinin gelişmesi ile beraber astronotların uzayda kalma süreleri artmıştır. Yörünge süresindeki artış ile beraber astronotlarda çeşitli sağlık problemleri görülmeye başlanmıştır. Uzun süre mikroyerçekimi koşullarında yaşayan astronotlarda kemik kütlesinde kayıp görülürken, yağ kütlesinde artış olduğu da gösterilmiştir. Bu bulgulara ek olarak, mikroyerçekimi biyoreaktörlerinde yapılan osteojenik kültür ortamında osteogenez azalırken, adipogenezin yükseldiği de belirlenmiştir. 

Bu çalışmada adipoz-kökenli mezenkimal kök hücrelerin, NASA tarafından geliştirilen ve mikroyerçekimi koşullarını sağlayan döner duvarlı kap (DDK) biyoreaktöründe adipojenik farklılaştırma vasatı içerisinde kültürü yapılmıştır. Ek olarak bu çalışmada, cis-9,cis-12 linoleik asitin adipojenik indükleyici vasata eklendiği ve eklenmediği vasat şartlarının adipogenez üzerine olan etkileri incelenmiştir. Standart kültür koşullarında ve DDK biyoreaktöründe 11 gün süresince kültürü sürdürülen AMKH’lerde adipojenik belirteçler olan PPARγ2, leptin, adipsin ve adiponektinin ifade edilme düzeyleri, immünohistokimyasal analizler ve eş-zamanlı PCR yöntemleri ile incelenmiştir. 

Yapılan incelemeler sonucunda PPARγ2, leptin, adipsin ve adiponektinin ifade edilme düzeylerinin mikroyerçekimi koşullarında arttığı belirlenmiştir. Ayrıca, DDK biyoreaktöründeki 72 saatlik kültürün sonunda adipoz-kökenli mezenkimal kök hücrelerin küresel formda öbekler oluşturarak üç boyutlu mikrodokusal yapılara dönüştüğü gözlemlenmiştir. Adipojenik vasata cis-9,cis-12 linoleik asit ilavesinin PPARγ2 ifade düzeyinin azalmasına yol açtığı; diğer yandan leptin, adipsin ve adiponektin ifade düzeylerini anlamlı derecede arttırdığı da belirlenmiştir. 

Sonuç olarak çalışmada, mikroyerçekimi koşullarının adipogenezi teşvik ettiği, ilgili gen ifadelerindeki değişimlere dayalı olarak belirlenmiştir. Mikroyerçekimi koşullarının hücre kümelenmelerini ve üç boyutlu yapıların oluşumunu desteklediği görülmüştür. Bir diğer sonuç olarak, cis-9,cis-12 linoleik asit katkısının olgun adiposit farklılaşmasını baskıladığı saptanmıştır. 

İnsan Genom Projesi’nin tamamlanmasının ardından bazı genetik polimorfizmlerin atletik performansla ilişkisi olabileceği tespit edilmiş ve bu sayının en güncel literatürlerde 155’i aştığı kaydedilmiştir. Bu genler arasında en sık araştırılanlardan birisi damar genişlemesi ve daralmasıyla ilişkisi bulunan ACE genidir. ACE geninin atletik performansla ilişkisi sıklıkla araştırılmış olsa da, kas yapısıyla yüksek derecede ilişkisi bulunan SOX15 ve HGF genlerindeki polimorfizmlerin atletik performansla ilişkisini inceleyen araştırmalar literatürde henüz bulunmamaktadır. Bu araştırmada, 12 dk. Cooper dayanıklılık testinden 3000 m ve üzeri koşabilen futbol hakemlerinin (n = 30) ACE I/D (rs4646994), SOX15 T/G (rs4227) ve HGF C/A (rs5745697) polimorfizmleri, sporcu lisansı bulunmayan kontrol grubu (n = 30) ile karşılaştırılmıştır. Araştırma için AÜTF Klinik araştırmalar Etik Kurulu’ndan onay alınmıştır (Karar No: 05-409-19). Araştırma için hücreler, rimel tipi smear fırçalarla katılımcıların yanak iç bölümünden sürüntü örneği şeklinde alınmış ve SNP’ler özel bir laboratuvarda incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda ACE I/D polimorfizmi açısından hakemler ile kontrol grubu arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır (p > 0,05). SOX15 T/G polimorfizmi açısından hakemler ile kontrol grubu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (p < 0,05). Futbol hakemlerinde SOX15 T alleli frekansı kontrol grubuna göre anlamlı şekilde daha fazla bulunmuştur. HGF C/A polimorfizmi açısından anlamlı bir fark kaydedilmemiştir (p > 0,05). ACE I/D polimorfizminin dayanıklılık belirteci olarak gösterilmesinin ardından, yakın tarihlerde yapılan çok sayıda araştırmada bu polimorfizmin dayanıklılık performansıyla ilişkisi olmadığı gösterilmiştir. Bu araştırmada da ACE I/D polimorfizmin dayanıklılıkla ilişkisi anlamsız bulunmuştur. Ayrıca bu çalışmada, SOX15 T/G ve HGF C/A polimorfizmlerinin dayanıklılık performansı ile ilişkisi ilk kez incelenmiş ve SOX15 T/G polimorfizminin dayanıklılıkla istatistiksel olarak anlamlı ilişkisi gösterilmiştir.