Düzenli Egzersiz Kaslarda Yeni Damarlar Oluşturur: Bilim Ne Diyor?

Düzenli fiziksel aktivitenin insan kas dokusunda kılcal damar (kapiller) sayısını artırdığı ve damarlanmayı (anjiyogenezis) teşvik ettiği yönünde çok sayıda bilimsel kanıt bulunmaktadır. Bu durum, kaslara oksijen ve besin maddelerinin taşınmasını iyileştirir ve dayanıklılığı artırır.

Bilimsel Kanıtlar

            1.         Egzersiz kaslarda belirgin kapiller artış sağlar.

Düzenli egzersizle birlikte iskelet kaslarında kılcal damar yoğunluğu anlamlı şekilde artar. Bu artış, kasların oksijen değişimini ve atık madde uzaklaştırılmasını iyileştirir (Ross et al., 2023).

            2.         Kas biyopsilerinde doğrudan gözlemlenmiştir.

İnsanlarda yapılan biyopsilerde, 6–8 haftalık dayanıklılık antrenmanlarından sonra kapiller-fiber oranı %20–30 oranında artmıştır (Baum et al., 2015). Bu artış, damar yapısında (endotel ve perisit kalınlığında) mikroskobik değişimlerle desteklenmiştir.

            3.         Moleküler düzeyde, VEGF ve NO gibi sinyaller rol oynar.

Egzersiz, kas hücrelerinde Vasküler Endotelyal Büyüme Faktörü (VEGF) ve Nitrik Oksit (NO) üretimini artırarak damar oluşumunu tetikler (Chinsomboon et al., 2009); (Huber-Abel et al., 2011).

            4.         Yaşam boyu aktif bireylerde kapiller yoğunluk daha fazladır.

20 yıl boyunca aktif yaşam süren kadınlarda, sedanter bireylere göre kas kapiller yoğunluğu %15–20 daha yüksek bulunmuştur (Gliemann et al., 2021).

            5.         Hayvan ve insan çalışmalarında tutarlı bulgular var.

Hem insanlarda hem hayvan modellerinde düzenli koşu, bisiklet veya direnç egzersizleri kaslara yeni kapiller eklenmesine yol açmaktadır (Waters et al., 2004); (Olfert et al., 2015).

Sonuç

Bilimsel araştırmalar, düzenli fiziksel aktivitenin insan iskelet kasında belirgin kapiller damar artışına (anjiyogenezis) yol açtığını açıkça göstermektedir. Bu adaptasyon, kasların oksijenlenmesini artırarak performans, dayanıklılık ve metabolik sağlık açısından önemli faydalar sağlar.

Kaynaklar

Baum, O., Gübeli, J., Frese, S., Torchetti, E., Malik, C., Odriozola, A., Graber, F., Hoppeler, H., & Tschanz, S. (2015). Angiogenesis-related ultrastructural changes to capillaries in human skeletal muscle in response to endurance exercise. Journal of Applied Physiology, 119(10), 1118–1126. https://doi.org/10.1152/japplphysiol.00594.2015

Chinsomboon, J., Ruas, J., Gupta, R. K., Thom, R., Shoag, J. E., Rowe, G., Sawada, N., Raghuram, S., & Arany, Z. (2009). The transcriptional coactivator PGC-1α mediates exercise-induced angiogenesis in skeletal muscle. Proceedings of the National Academy of Sciences, 106(50), 21401–21406. https://doi.org/10.1073/pnas.0909131106

Gliemann, L., Rytter, N., Yujia, L., Tamariz-Ellemann, A., Carter, H., & Hellsten, Y. (2021). A high activity level is required for augmented muscle capillarization in older women. Medicine & Science in Sports & Exercise, 53(4), 894–903. https://doi.org/10.1249/MSS.0000000000002566

Huber-Abel, F. A. M., Gerber, M., Hoppeler, H., & Baum, O. (2011). Exercise-induced angiogenesis correlates with the up-regulated expression of neuronal nitric oxide synthase (nNOS) in human skeletal muscle. European Journal of Applied Physiology, 112(1), 155–162. https://doi.org/10.1007/s00421-011-1960-x

Olfert, I. M., Baum, O., Hellsten, Y., & Egginton, S. (2015). Advances and challenges in skeletal muscle angiogenesis. American Journal of Physiology - Heart and Circulatory Physiology, 310(3), H326–H336. https://doi.org/10.1152/ajpheart.00635.2015

Ross, M., Kargl, C. K., Ferguson, R., Gavin, T., & Hellsten, Y. (2023). Exercise-induced skeletal muscle angiogenesis: Impact of age, sex, angiocrines and cellular mediators. European Journal of Applied Physiology, 123(6), 1415–1432. https://doi.org/10.1007/s00421-022-05128-6

Waters, R. E., Rotevatn, S., Li, P., Annex, B. H., & Yan, Z. (2004). Voluntary running induces fiber type-specific angiogenesis in mouse skeletal muscle. American Journal of Physiology - Cell Physiology, 287(5), C1342–C1348. https://doi.org/10.1152/AJPCELL.00247.2004