Hipertansiyon ve Egzersiz

Hipertansiyon Nedir?

Primer (birinci seviye) hipertansiyon, istirahat sırasındaki kan basıncı değerlerinin; sistolik (büyük tansiyon) 140 mmHg ‘den ve diyastolik (küçük tansiyon) 90 mmHg’den yüksek olması durumudur. Bu değerlerin, birbirini takip etmeyen iki farklı günde tekrar elde edilmesi durumunda hipertansiyon tanısı konulmaktadır.

Hipertansiyon, kardiyovasküler hastalıklara ve erken ölüme yol açan büyük bir risk faktörüdür. Hipertansiyona neden olan en yaygın faktörler arasında genetik faktörler ve yaşam stili bulunmaktadır. Yaşam stili, yüksek yağlı ve yüksek tuzlu beslenme ve fiziksel inaktiviteyi kapsamaktadır. Sekonder (ikinci seviye) hipertansiyon ise sistolik kan basıncının 160 mmHg’den, diyastolik kan basıncının 100 mmHg’den yüksek olması durumudur. Vakaların %95’i primer, %5’i sekonder hipertansiyon olarak karşımıza çıkmaktadır. Sekonder hipertansiyonun gelişim nedenleri arasında, kronik böbrek hastalığı, böbrek atardamarı daralması, feokromositom (böbreküstü bezinden kaynaklanan bir tümör), yüksek aldosteron salgılanması ve uyku apnesi bulunmaktadır. ABD’de 20 yaş üstü, 77.9 milyon kişinin, dünyada ise 1 milyardan fazla kişinin hipertansiyon hastası olduğu belirtilmektedir. Türk Hipertansiyon Prevalans Çalışmasının verileri, 2000 yılı itibarı ile dünyada erişkin nüfusun %26.4’ünün hipertansiyonu olduğunu, 2025 yılında bu oranın %29.2’ye çıkacağını öngörmektedir. Aynı çalışma, ülkemizde her 3 kişiden 1’inde hipertansiyon olduğunu göstermiştir.

Hipertansyondan Korunmak İçin Egzersiz Çok Önemlidir

Hipertansiyonun korunması için oluşturulmuş kılavuzlar, fiziksel aktivitenin istirahat kan basıncını düşürmekte etkili bir tedavi yöntemi olduğunu ortaya koymaktadır. Öyle ki, yeterli yoğunluk, süre ve yüklenmelerdeki düzenli aerobik egzersizler ile dinlenme kan basıncının hem sistolik hem diyastolik değerlerinde 5-7 mmHg düşüş sağladığı gösterilmiştir. Aerobik egzersizlerin önemine vurgu yapmak gerekirken, orta yoğunlukta kuvvet egzersizleri ile de desteklenmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Henüz yeterli kanıt bulunmasa da, çeşitli kaynaklar kuvvet egzersizlerinin de kan basıncını düşürebileceğini ifade etmektedir. Ayrıca, esneklik egzersizleri de ısınma ve soğuma aşamalarında mutlaka uygulanması gerektiği vurgulanmaktadır.

Hipertansiyon Hastaları İçin Minimum Egzersiz Seviyeleri

Aerobik: Haftada 5-7 gün (günlük minimum 30 dk), %40-59 maxVO2 seviyesinde. Örnek egzersizler: Yürüme, bisiklet, yüzme.

Kuvvet: Haftada 2-3 gün, yaşlı bireyler için maksimum kuvvetin %40-50’sinden başlanarak (daha iyiler için %60-70) kuvvet antrenmanları. Örnek: Ağırlık aletleri, serbest ağırlıklar veya vücut ağırlığı ile yapılan egzersizler.

Esneklik: Haftada 2-3 gün. 10-30 saniyelik, 2-4 tekrardan oluşan statik germe hareketleri veya PNF.

Kaynaklar:

1- TÜRK HİPERTANSİYON PREVALANS ÇALIŞMASI, Arıcı M. ve ark. (2004), s.1-27.

2- ACSM’s Guidelines for Exercise Testing and Prescription, 10. baskı, s.279-282.